Poniżej przedstawiamy wykład wygłoszony przez Harrego Cleavera na konferencji poświęconej Piotrowi Kropotkinowi zorganizowanej przez Rosyjską Akademię Nauk w 150 rocznicę jego urodzin, odbytej w Moskwie, Petersburgu i Dimitrowie w dniach 8-14 grudnia 1992 („Kropotkin, Self-valorization and the Crisis of Marxism”, w: Anarchist Studies, 24 luty, 1993). Artykuł umieszczamy na naszych stronach w związku z cyklem „Wprowadzenie do anarchizmu” i prezentacją dotyczącą „Pomocy wzajemnej”, a wcześniej „Państwa”. Zapisy obu znajdziecie na naszym FB. cle Warto też zwrócić uwagę, iż Cleaver stara się nie tylko „odświeżyć” teoretyczny dorobek Piotra Kropotkina, ale także jego wystąpienie miało miejsce w ważnym kontekście historycznym – transformacji ustrojowej w Rosji i krajach „bloku wschodniego”, która zaszła na początku lat 90. Zmienione warunki funkcjonowania życia gospodarczego i politycznego stawiały nowe zadania przed ruchem wolnościowym i zmuszały go do – o czym mówił Cleaver – przeformułowania swoich strategii działania. Polecamy również zapis spotkania otwartego seminarium „Wprowadzenie do marksizmu autonomistycznego” z dnia 12 grudnia 2022 roku dostępny na YouTube.

Kilka uwag na marginesie „Politycznego czytania Kapitału” Harry Cleavera Czy anarchista powinien czytać Marksa? Takie pytanie jeszcze do niedawna w łonie polskiego ruchu anarchistycznego uważano za prowokacyjne i obrazoburcze. Analizowanie Marksa, cytowanie go, a nawet samo wymienianie tego nazwiska w publikacjach, narażało na zarzut „odstępstwa” i sprzyjania autorytarnej doktrynie. Polscy anarchiści raczej obnosili się ze swoją niechęcią dla teoretycznego dorobku autora „Kapitału”. Jednocześnie nie przeszkadzało im to posługiwać się w określonych momentach Marksowskimi kategoriami dla wyrażenia własnych poglądów, będąc przekonaniami, że mówią oryginalnym językiem Michała Bakunina. Podobnie traktowali także inne postacie kojarzone z teorią Marksowską, nawet wówczas kiedy potwierdzały one, pośrednio czy bezpośrednio, tezy i przewidywania myślicieli anarchistycznych. Uznania nie zyskali ani Róża Luksemburg, ani Anton Pannekoek, ani Herbert Marcuse.