Jesteś tu:    Start   »   Piotr Kropotkin  »   ....

CZY POWINNIŚMY ZAJĄC SIĘ ROZPATRZENIEM IDEAŁU PRZYSZŁEGO USTROJU? (1873)

ETYKA ANARCHISTYCZNA (1891)

PAŃSTWO I JEGO ROLA HISTORYCZNA (1895)

• Rozdział 1. POJĘCIA WSTĘPNE.
  Wstęp - Różnica pomiędzy pojęciem państwa a społeczeństwa - Rzym, prawzór państwa.
  
  
• Rozdział 2. USTRÓJ PLEMION PIERWOTNYCH.
  Ustrój plemion pierwotnych - Rozkład społeczeństwa pierwotnego.
  
  
• Rozdział 3. WSPÓLNOTA WIEJSKA.
  Gmina wiejska - Pozostałości ustroju gminnego - Działalność wolnych zrzeszeń pierwotnych - Europa w okresie wolnych zrzeszeń - Początki państwa - Odrodzenie zrzeszeniowe Europy w wieku XII.
  
  
• Rozdział 4. GMINA MIEJSKA.
  Gmina miejska - Rozwój wolnych gmin miejskich - Życie wolnych miast.
  
  
• Rozdział 5. ROZKWIT RZEMIOSŁA I SZTUKI W MIASTACH ŚREDNIOWIECZA.
  Rozkwit rzemiosła i sztuki w miastach Średniowiecza - Dobrodziejstwa ustroju miast wolnych - Znaczenie walk wewnętrznych w wolnych miastach.
  
  
• Rozdział 6. WALKI PAŃSTWA Z MIASTAMI.
  Państwo w roli barbarzyńcy. - Włościaństwo przeciw miastom - Kształtowanie się władzy monarszej - Rola Kościoła - Degeneracja miast wolnych - Wpływy prawa rzymskiego i Kościoła.
  
  
• Rozdział 7. OPÓR PRZECIW ZAKUSOM ZABORCZYM PAŃSTWA.
  Ruchy religijno-społeczne - Bunty chłopskie - Skutki zwycięstwa państwa.
  
  
• Rozdział 8 LOSY GMIN WIEJSKICH.
  Taktyka państwa - Losy gminy wiejskiej - Wielka Rewolucja francuska a gminy wiejskie - Państwo nowżytne wobec wolnych gmin.
  
  
• Rozdział 9. POGROM MIAST I JEGO SKUTKI.
  Pogrom cechów - Upadek rzemiosła - Państwo a prawo koalicji - Wolności obywatelskie - Fiskalizm i militaryzm - Wychowanie państwowe.
  
  
• Rozdział 10 WYWODY.
  Rola państwa - Argumenty przeciwników. - Republika monarchistyczna we Francji -Drogi wyzwolenia socjalistycznego - Dwa prądy dziejowe - Losy społeczeństw.
  

DO MŁODZIEŻY (1896)

WSPOMNIENIA REWOLUCJONISTY (1899)

• PRZEDMOWA AUTORA DO PIERWSZEGO WYDANIA ROSYJSKIEGO
  
  
• Rozdział 1. DZIECIŃSTWO
  I. Stara Koniuszenna
  II. Śmierć matki
  III. Ród Kropotkinów - Ojciec - Matka
  IV. Madame Burman - Uliana - Nauka języka francuskiego i historii starożytnej - Rozrywki świąteczne - Namiętność do teatru
  V. Bal na cześć Mikołaja I - Desygnowanie na pazia
  VI. Obyczaje starych ziemian - Słudzy pańszczyźniani - Typy ze Starej
  Koniuszennej
  VII. Rozkazy dla rządców - Dostawy żywności - Wyjazd do Nikolskiego - Długie przygotowania - Poulain tłumaczy zwycięskie etapy armii napoleońskiej - Ćwiczenia wojskowe - Budzenie się ducha demokratycznego - Nasi sąsiedzi
  VIII. Prawo pańszczyźniane - Makar - Małżeństwa na rozkaz - Andrzej-krawiec - Zsyłka "w sołdaty" - Pokojówka Pola - Sasza-doktor - Gierasim Krugłow - Jak Masza uzyskała wolność
  IX. Wojna krymska - Śmierć Mikołaja I
  X Uszlachetniający wpływ studentów korepetytorów - N. P. Smirnow - Przejawy zamiłowania do literatury - Pierwsze próby literackie - "Wriemiennik"
  

• Rozdział 2. KORPUS PAZIÓW
  I. Wstąpienie do Korpusu - Egzaminy - Pułkownik Girardot - Tryb życia i obyczaje w Korpusie
  II. Docieranie do Korpusu przejawów obudzenia się Rosji - Wykładowcy
  III. Korespondencja z Saszą - Jego pociąg do filozofii i ekonomii politycznej - Religia - Wielkie rozczarowanie - Potajemne spotkania z bratem
  IV. Jarmark w Nikolskiem - Pierwsza praca statystyczna - Podróż z "Kozłem" - Nocna jadłodajnia
  V. Burzliwy okres w Korpusie - Pogrzeb cesarzowej Aleksandry Fiodorowny
  VI. Zajęcia w Korpusie Paziów - Nauka fizyki, chemii, matematyki - Wakacje - Opera włoska
  VII. Życie obozowe w Peterhofie - Ćwiczenia praktyczne w polu - Rada dla wychowawców
  VIII. Szerzenie się idei rewolucyjnych - Zniesienie prawa pańszczyźnianego - Poważne skutki uwłaszczenia chłopów
  IX. Życie dworskie - System szpiegowski w pałacu - Aleksander II - Maria Aleksandrowna - Wielcy książęta
  
  
• Rozdział 3. SYBERIA
  I. Wybór pułku - Pożar rynku Apraksina - Początek reakcji - Nominacja na oficerów - Wyjazd na Syberię
  II. Irkuck - Generał Kukieł - Działalność reformatorska - Fala reakcji
  III. Powstanie polskie - Zgubne następstwa dla Polaków i dla Rosjan - Reakcja dociera na Syberię - Koniec okresu reform
  IV. Przyłączenie Kraju Amurskiego - Żegluga na Amurze - Pierwsze doświadczenia na spływie - Tajfun - Podróż służbowa do Petersburga
  V. Powrót do Irkucka - Podróż po Mandżurii - Przeprawa przez Chingan - Odkrycie rejonu wulkanicznego
  VI. Żegluga na Sungari - Girin - Przyjaciele-Chińczycy - Zbadanie zachodniego łańcucha gór Sajańskich - Wyprawa Olekmińsko-Witimska - Doświadczenia uzyskane na Syberii
  VII. Powstanie zesłańców polskich na drodze dokołabajkalskiej - Stłumienie powstania - Przejście w stan spoczynku
  
  
• Rozdział 4. PETERSBURG. PIERWSZA PODROŻ ZA GRANICĘ
  I. Wstąpienie na uniwersytet - Poprawki do orografii i kartografii Północnej Syberii
  II. Rosyjskie Towarzystwo Geograficzne - Współcześni podróżnicy rosyjscy: Siewiercow, Mikłucho-Makłaj, Fedczenko, Przewalski - Projekt ekspedycji polarnej - Badania geologiczne w Finlandii
  III. Cel życia - Odmowa przyjęcia stanowiska sekretarza Towarzystwa Geograficznego
  IV. Sytuacja w Petersburgu - Rozdwojona osobowość Aleksandra II - Sprzedajność administracji - Przeszkody w szerzeniu oświaty wśród ludu
  V. Zmiana na gorsze w społeczeństwie petersburskim - Skutki reakcji - Zamach Karakozowa - Czy Karakozowa torturowano? - Tragiczna walka młodzieży
  VI. Wyższe wykształcenie dla kobiet - Dążenie dziewcząt do nauki - Powody sukcesu
  VII. Śmierć ojca - Powiew nowego na Starej Koniuszennej
  VIII. Pierwszy wyjazd za granicę - Pobyt w Zurychu - Międzynarodówka - Literatura socjalistyczna - Genewscy przywódcy i politykierzy
  IX. u zegarmistrzów jurajskich - Początki anarchizmu - Przyjaciele z Neuchatel - Emigranci-uczestnicy Komuny Paryskiej
  X. Wpływ Bakunina - Program socjalistyczny
  XI. Kraków - Pertraktacje z przemytnikami - Przewiezienie książek przez granicę
  XII. Nihilizm - Jego pogarda dla konwenansu, jego szczerość - Ruch pod hasłem "iść między lud"
  XIII. Kółko czajkowców - Dymitr Siergiusz, Zofia Perowska, Czajkowski
  XIV. Prądy: polityczny i socjalistyczny - Aleksander II i rewolucjoniści
  XV. Wybitni działacze kółka czajkowców - Przyjaźń z Krawczyńskim - Jego wędrówka wśród ludu - Powodzenie propagandy wśród robotników
  XVI. Aresztowania - Klemenc na stopie nielegalnej - Moje aresztowanie - Badanie - Prokurator-kłamca - Zamknięcie w twierdzy Pietropawłowskiej
  
  
• Rozdział 5. TWIERDZA PIETROPAWŁOWSKA. UCIECZKA
  I. Twierdza Pietropawłowska - Moja kazamata - Cierpienia z powodu przymusowej bezczynności - Przyjazd brata - Pozwolenie na pracę naukową
  II. Praca naukowa w twierdzy - Nauka historii Rosji
  III. Spacer po podwórzu więziennym - Aresztowanie brata - Zemsta Trzeciego Oddziału
  IV. Porozumiewawcze stukanie uwięzionych - Nieoczekiwana wizyta brata cesarza, Mikołaja Mikołajewicza
  V. Skutki zamknięcia w więzieniu - Badania w Komisji Śledczej - Przeniesienie do Mikołajewskiego Szpitala Wojskowego - Ucieczka - Na statku angielskim
  
  
• Rozdział 6. EUROPA ZACHODNIA
  I. W Edynburgu i w Londynie - Współpraca w "Naturę" i w "Times" - Wyjazd do Szwajcarii
  II. Międzynarodówka i niemiecka socjaldemokracja - Rozwój Międzynarodówki na terenie Francji, Hiszpanii i Włoch
  III. Federacja Jurajska i jej działacze: Guillaume, Schwitzgebel, Spichiger, Elizeusz Reclus, Lefrancais i inni
  IV. Pobyt w Chaux de Fonds - Zakaz czerwonego sztandaru w Szwajcarii - Nowy ustrój społeczny
  V. Walka między anarchizmem i socjaldemokracją - Wygnanie z Belgii - Pobyt w Szwajcarii - Odrodzenie socjalizmu we Francji
  VI. Poznanie Turgieniewa - Jego wpływ na młodzież rosyjską - Turgieniew i nihilizm - Bazarów - Poznanie Antokolskiego
  VII. Wzrost niezadowolenia w Rosji po wojnie rosyjsko-tureckiej - Proces stu dziewięćdziesięciu trzech - Zamach na Trepowa - Cztery zamachy na głowy koronowane - Powołujemy do życia "Le Revolte" - Co powinno dawać pismo socjalistyczne - Kłopoty pieniężne i techniczne
  VIII. Ruch rewolucyjny w Rosji przybiera poważniejszy charakter - Zamachy na Aleksandra II organizowane przez Komitet Wykonawczy partii "Narodna Wola" - Śmierć Aleksandra II
  IX. Powstanie "Świętej Drużyny" dla walki z rewolucjonistami i dla obrony cesarza - Zamierzone zgładzenie rewolucjonistów - Zostaję wygnany ze Szwajcarii
  X. Wyjazd do Londynu - Rok w Londynie - Zastój w Anglii
  XI. Wyjazd z Londynu do Francji - Pobyt w Thonon - Szpiedzy - Umowa Ignatiewa z Komitetem Wykonawczym
  XII. Francja w latach 1881-1882 - Cierpienia robotników w Lyonie - Wybuch w Cafe Bellecour - Moje aresztowanie - Sąd w Lyonie
  XIII. Więzienie lyońskie - Zgubny wpływ więzień ze społecznego punktu widzenia - W więzieniu centralnym w Clairvaux - Praca więźniów - Smutny los starych więźniów - Dzień powszedni w więzieniu - Demoralizujący wpływ więzienia
  XIV. Zetknięcie się z tajną policją - Zabawny raport tajnego agenta - Szpiedzy zdemaskowani - Domniemany baron - Skutki szpiegostwa
  XV. "Rabunek" Luizy Michel - Zwolnienie z więzienia - Paryż - Eliasz Reclus - Wyjazd do Anglii - Życie w Harrow - Prace naukowe mego brata Aleksandra - Śmierć brata
  XVI. Ruch socjalistyczny w Anglii w 1886 - Jego charakter
  XVII. Mój udział w angielskim ruchu socjalistycznym - Praca literacka - Prawo "walki o byt" uzupełnione naturalnym prawem "pomocy wzajemnej" - Wielkie rozpowszechnienie idei socjalistycznych
  

KOMUNIZM A ANARCHIZM (1901)

• Rozdział 1. Komunizm wolnościowy.
  
  
• Rozdział 2. Komunizm autorytarny. Kolonie komunistyczne.
  
  
• Rozdział 3. Małe osady komunistyczne. Przyczyny ich niepowodzeń.
  
  
• Rozdział 4. Czy komunizm wymaga uszczuplenia indywidualności?

NAUKA WSPÓŁCZESNA I ANARCHIZM (1901)

• Rozdział 1. Pochodzenie anarchizmu.
  
  
• Rozdział 2. Ruch umysłowy wieku XVIII.
  
  
• Rozdział 3. Reakcja na początku wieku XIX.
  
  
• Rozdział 4. Filozofia pozytywna Comte'a.
  
  
• Rozdział 5. Pobudzenie w latach 1856-1862.
  
  
• Rozdział 6. Spencera próba filozofii syntetycznej.
  
  
• Rozdział 7. Znaczenie ustawodawstwa w życiu społecznym.
  
  
• Rozdział 8. Stanowisko anarchizmu w nauce społecznej.
  
  
• Rozdział 9. Ideał anarchistyczny i rewolucje dotychczasowe.
  
  
• Rozdział 10. Kilka wskazówek teoretycznych anarchizmu.
  
  
• Rozdział 11. Taktyka anarchizmu.
  
  
• Rozdział 12. Zakończenie.

POMOC WZAJEMNA JAKO CZYNNIK ROZWOJU (1902)

• WSTĘP
  
  
• Rozdział 1. POMOC WZAJEMNA W ŚWIECIE ZWIERZĄT
  Walka o byt. - Pomoc wzajemna jako prawo przyrody i główny czynnik rozwoju. - Bezkręgowce. Pszczoły i mrówki. - Ptaki; zrzeszenia myśliwskie i rybackie. - Uspołecznienie. - Pomoc wzajemna wśród drobnych ptaków. - Żurawie, papugi.
  
  
• Rozdział 2. POMOC WZAJEMNA W ŚWIECIE ZWIERZĄT C.D.
  Przeloty ptaków, - Zrzeszenia wychowawcze, - Zrzeszenia jesienne. - Ssące: mała liczba gatunków nietowarzyskich. - Zrzeszenia myśliwskie wilków, lwów itd. - Zrzeszenia gryzoni przeżuwających, małp. - Pomoc wzajemna w walce o byt. - Argumenty Darwina wykazujące walkę o byt wewnątrz gatunku.- Tamy naturalne przeciw przeludnieniu. - Przypuszczalne zanikanie ogniw pośrednich. - Usunięcie współzawodnictwa w przyrodzie.
  
  
• Rozdział 3. POMOC WZAJEMNA WŚRÓD DZIKICH
  Domniemana walka wszystkich przeciw wszystkim. - Plemienne pochodzenie społeczeństwa ludzkiego. - Rodzina oddzielna zjawia się późno. - Buszmeni i Hotentoci. - Australijczycy i Papuasi. - Eskimosi i Aleuci.- Życie ludzi dzikich jest niezrozumiałe dla Europejczyków. - Pojęcie sprawiedliwości u Dajaków - Prawo obyczajowe.
  
  
• Rozdział 4. POMOC WZAJEMNA WŚRÓD BARBARZYŃCÓW
  Wielkie wędrówki. - Nowa organizacja staje się koniecznością. - Wspólnota wiejska. - Praca wspólna. - Postępowanie sądowe. - Prawo międzyplemienne. - Przykłady z życia ludzi współczesnych. - Buriaci. - Kabyle. - Górale kaukascy. - Szczepy afrykańskie.
  
  
• Rozdział 5. POMOC WZAJEMNA W MIEŚCIE ŚREDNIOWIECZNYM
  Rozrost władzy w społeczeństwie barbarzyńskim. - Chłopi pańszczyźniani we wsiach, - Rewolty miast obronnych: ich wyzwolenie i przywileje. - Gildie. - Dwojakie pochodzenie wolnego grodu średniowiecznego. - Sądownictwo i administracja własna.- Praca ręczna jest w poszanowaniu. - Handel prowadzony przez gildie i miasta.
  
  
• Rozdział 6. POMOC WZAJEMNA W MIEŚCIE ŚREDNIOWIECZNYM
  Podobieństwa i różnice pomiędzy miastami średniowiecznymi. - Gildie rzemieślnicze; ich państwowe właściwości. - Postawa miasta względem chłopów; próby ich wyzwolenia. - Panowie. - Wyniki osiągnięte przez miasto średniowieczne w dziedzinie sztuki i nauki. - Przyczyny upadku.
  
  
• Rozdział 7 i 8. POMOC WZAJEMNA W NASZYCH CZASACH
  Powstania ludowe w początkach okresu państwowego. - Współczesne instytucje pomocy wzajemnej. - Wspólnota wiejska i jej walki z państwem. - Obyczaje pochodzące od dawnej wspólnoty wiejskiej a zachowane we wsiach współczesnych. - Szwajcaria, Francją, Niemcy, Rosja. - Związki pracy powstające po zburzeniu gildii przez państwo. - Pomoc wzajemna w strajkach. - Spółdzielczość. - Wolne zrzeszenia dla celów najrozmaitszych. - Duch poświęcenia. - Pomoc wzajemna między najbiedniejszymi.

ZDOBYCIE CHLEBA (1906)

• Rozdział 1. NASZE BOGACTWA
  
  
• Rozdział 2. DOBROBYT DLA WSZYSTKICH
  
  
• Rozdział 3. KOMUNIZM ANARCHISTYCZNY
  
  
• Rozdział 4. WYWŁASZCZENIE
  
  
• Rozdział 5. ŻYWNOŚĆ
  
  
• Rozdział 6. MIESZKANIE
  
  
• Rozdział 7. ODZIEŻ
  
  
• Rozdział 8. CEL I WYDAJNOŚĆ PRODUKCJI
  
  
• Rozdział 9. PRAGNIENIE ZBYTKU
  
  
• Rozdział 10. PRACA RADOSNA
  
  
• Rozdział 11. WOLNE POROZUMIENIE
  
  
• Rozdział 12. ZARZUTY
  
  
• Rozdział 13. PRACA NAJEMNA W SPOŁECZEŃSTWIE KOLEKTYWISTYCZNYM
  
  
• Rozdział 14. SPOŻYCIE I PRODUKCJA
  
  
• Rozdział 15. PODZIAŁ PRACY
  
  
• Rozdział 16. DECENTRALIZACJA PRZEMYSŁU
  
  
• Rozdział 17. ROLNICTWO

SYNDYKALIZM I ANARCHIZM (1908)

ETYKA. POCHODZENIE I ROZWÓJ MORALNOŚCI (1921)

• ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNA POTRZEBA ZDOBYCIA PODSTAW MORALNOŚCI.
  Osiągnięcia nauki i filozofii w ciągu ostatnich stu lat. - Postęp współczesnej techniki. - Możliwość stworzenia etyki ugruntowanej na naukach przyrodniczych. - Teorie moralności nowych czasów. - Zasadnicza wada współczesnych systemów etycznych. - Teoria walki o byt; nieprawidłowe jej komentowanie - Pomoc wzajemna w przyrodzie. - Przyroda nie jest amoralna. - Pierwszą nauką moralności człowiek czerpie z obserwacji przyrody.
  
  
• ROZDZIAŁ 2. ZARYSOWUJĄCE SIĘ PODSTAWY NOWEJ ETYKI.
  Co stanowi przeszkodą w rozwoju moralności. - Rozwój instynktu towarzyskości. - Entuzjazmująca siła etyki ewolucyjnej. - Idee i pojęcia moralne. - Poczucie obowiązku. - Dwa rodzaje czynów moralnych. - Znaczenie samodzielności. - Potrzeba osobistej twórczości. - Pomoc wzajemna, sprawiedliwość, moralność - jako podstawy naukowej etyki.
  
  
• ROZDZIAŁ 3. PIERWIASTEK MORALNY W PRZYRODZIE
  Teoria Darwina o pochodzeniu uczucia moralnego u człowieka. - Zaczątki uczuć moralnych a zwierząt. - Pochodzenie uczucia obowiązku u człowieka. - Pomoc wzajemna jako źródło powstania uczuć etycznych u człowieka. - Towarzyskość w świecie zwierzęcym. - Obcowanie dzikich ze zwierzętami. - Narodziny pojęcia sprawiedliwości wśród plemion pierwotnych.
  
  
• ROZDZIAŁ 4. POJĘCIA MORALNE U LUDÓW PIERWOTNYCH
  Rozwój instynktu towarzyskiego u dzikich. - Dwojaki charakter wymagań moralnych u dzikich ludów - Wypełnianie jednych jest obowiązkowe, wypełnianie zaś drugich jest tylko pożądane. - Sposoby społecznego oddziaływania na poszczególnego człowieka wśród dzikich w przypadku niewypełniania wymagań o charakterze obowiązującym. - Wprowadzenie zwyczajów i obyczajów (moeurs) pożytecznych dla społeczeństwa. - Życie rodowe i sprawiedliwość rodowa. - Zróżnicowanie warstw społecznych na klasy i stany oraz dążenie poszczególnych grup do władzy i panowania nad innymi. - Ewolucja pierwotnych pojąc moralnych. - Niezbędna potrzeba zbadania tej ewolucji i określenie głównych podstaw etyki.
  
  
• ROZDZIAŁ 5. ROZWÓJ DOKTRYN MORALNYCH. STAROŻYTNA GRECJA .
  Moralne pojęcia starożytnych Greków. - Nauka sofistów o moralności. - Sokrates. - Platon. - Arystoteles. - Epikur. - Stoicy.
  
  
• ROZDZIAŁ 6. CHRZEŚCIJAŃSTWO. WIEKI ŚREDNIE. EPOKA ODRODZENIA
  Chrześcijaństwo. - Przyczyna powstania i powodzenia nauki chrześcijańskiej. - Chrześcijaństwo jako religia ubogich. - Chrześcijaństwo i buddyzm. - Główna różnica między chrześcijaństwem i buddyzmem a wszystkimi poprzedzającymi je religiami. - Społeczny ideał chrześcijaństwa. - Przekształcenie pierwotnego chrześcijaństwa. - Przymierze Kościoła z Państwem. - Średniowiecze. - Protest ludowy przeciwko uciskowi Państwa i Kościoła. - Walka ludu z oficjalnym Kościołem i Państwem w wiekach średnich. - Wolne miasta i ruchy religijne (albigensi, lolardzi, husyci). - Reformacja. - Epoka Odrodzenia. - Kopernik i Giordano Bruno. - Kepler i Galileusz. - Franciszek Bacon (z Werulamu). - Nauka Bacona o moralności. - Hugo Grotius. - Postąp doktryn moralnych w XVI stuleciu.
  
  
• ROZDZIAŁ 7. ROZWÓJ TEORII MORALNOŚCI W CZASACH NOWOŻYTNYCH (XVII I XVIII STULECIE).
  Dwa kierunki w etyce czasów nowożytnych. - Hobbes i jego teoria moralności. - Cudworth i Cumberland. - Etyka Spinozy. - John Locke. - Clarke. - Shaftesbury. - Hutcheson. - Leibniz.
  
  
• ROZDZIAŁ 8. ROZWÓJ TEORII MORALNOŚCI W CZASACH NOWOŻYTNYCH (XVII I XVIII STULECIE).
  Początek nowej filozofii we Francji. - Montaigne i Charron.- Descartes. - Gassendi. - Bayle. - La Rochefoucauld. - La Mettrie. - Helvetius. - Holbach. - Encyklopedyści. - Morelly i Mably. - Montesouieu. - Voltaire i Rousseau. - Turgot i Condorcet. Dawid Hume. - Adam Smith.
  
  
• ROZDZIAŁ 9. ROZWÓJ TEORII MORALNOŚCI W CZASACH NOWOŻYTNYCH (KONIEC XVIII I POCZĄTEK XIX STULECIA).
  Rozwój teorii moralności w Niemczech. - Kant. - Wola i kategoryczny imperatyw w etyce Kanta. - Metafizyka obyczajów. - Fichte. - Schelling. - Hegel. - Schleiermacher.
  
  
• ROZDZIAŁ 10. ROZWÓJ TEORII MORALNOŚCI. WIEK XIX.
  Teorie moralności angielskich myślicieli pierwszej polowy XIX stulecia. - Mackintosh i Stewart. - Bentham. - John Stuart Mill. - Schopenhauer.- Wiktor Cousin i Jouffroy. - August Comte i pozytywizm. - Kult ludzkości. - Moralność pozytywizmu. - Littre. - Feuerbach.
  
  
• ROZDZIAŁ 11. ROZWÓJ TEORII MORALNOŚCI (WIEK XIX) - C. d
  Rozwój pojęcia sprawiedliwości. - Etyka socjalizmu. - Fourier, Saint-Simon i Robert Owen. - Proudhon. - Etyka ewolucyjna. - Darwin i Huxley.
  
  
• ROZDZIAŁ 12. ROZWÓJ TEORII MORALNOŚCI (WIEK XIX) - C. d.
  Herbert Spencer. - Jego teoria moralności. - Zagadnienia etyki ewolucjonistycznej. - Rozwój pojęć moralnych u człowieka z punktu widzenia socjologicznego. - Egoizm i altruizm. - Sprawiedliwość i dobroczynność. - Państwo i jego rola w życiu społecznym.
  
  
• ROZDZIAŁ 13. ROZWÓJ TEORII MORALNOŚCI (WIEK XIX) - C. d.
  Teoria moralności M. Guyau. - Moralność bez powinności i sankcji. - "Moralna płodność" - Zagadnienie poświecenia w teorii moralności Guyau. - "Pełnia" życia i pragnienie ryzyka i walki. - Indywidualistyczny charakter teorii moralności Guyau. - Konieczność uzasadnienia etyki z punktu widzenia społecznego.